Tôn giả Ma Ha Ca Chiên Diên (Mahākātyāyana) là một trong mười đại đệ tử nổi tiếng của Phật Thích Ca . Ngài được biết đến như là vị đệ tử giỏi về biện luận nhất trong hàng đệ tử của Phật.
Phật bảo Ma-ha-ca-Chiên-Diên:
– Ông đến thăm bịnh ông Duy-Ma-Cật.
Ca-Chiên-Diên bạch Phật:
– Bạch Thế-Tôn! Con không kham lãnh đến thăm bịnh ông. Vì sao? Nhớ lại lúc trước, Phật nói lược qua yếu-chỉ các pháp cho các Tỳ-kheo nghe sau khi đó, con diễn nói lại nghĩa ấy, là những nghĩa vô-thường, khổ, không, vô-ngã, và tịch-diệt.
Lúc bấy giờ ông Duy-Ma-Cật đến nói với con rằng: “Thưa ngài Ca-Chiên-Diên! Ngài chớ nên đem tâm hạnh sanh-diệt mà nói pháp thật-tướng. Ngài Ca-Chiên-Diên! Các pháp rốt-ráo không sanh, không diệt là nghĩa “vô thường”; năm ấm rỗng không, không chỗ khởi là nghĩa “khổ”; các pháp rốt-ráo không có, là nghĩa “không”; ngã và vô-ngã không hai, là nghĩa “vô-ngã”; pháp trước không sanh, nay cũng không diệt là nghĩa “tịch-diệt” ”.
1) Vô thường: | Tất cả pháp trong đời sanh diệt dời đổi phút chốc không dừng gọi là vô-thường. Trong Trí-Độ-Luận về quyển 23 nói: “Tất cả pháp hữu-vi đều vô-thường vì chập chập sanh diệt, vì thuộc nhơn duyên vậy”. |
2) Khổ: | Những việc bức não thân tâm gọi là khổ, như sanh, già, bịnh chết v.v.. |
3) Không: | Các pháp do nhân-duyên sanh ra, tìm xét cùng tột không có thật thể, nên gọi là không. |
4) Vô-ngã: | Thân thể chỉ do ngũ-uẩn giả hợp không có-tể thường nhứt. Các pháp đều do nhân-duyên sanh cũng không có ngã-thể thường nhứt. Trong Kinh “Kim Cang” nói: người thông-suốt được vô-ngã; Như-lai gọi là Chơn-Bồ-Tát. |
5) Tịch-Diệt: | Tiếng Phạn gọi là Niết-bàn. Lý thể tịch tịnh lìa tất cả gọi là Tịch-Diệt. |
6) Thật-Tướng: | Tướng chân thật không giả-dối, tức là chỉ cho bản thể vạn-hữu trong vũ-trụ. Bản-Thể ấy có khi gọi là pháp tánh, chơn-như hay Thật-Tướng. |
Bài giảng đến đây là hết.